W Music School trwa wrzesień z prawnikiem. Cały czas możecie do nas wysyłać pytania związane z prawem w muzyce. Na Wasze pytania odpowiada Paula Dąbrowska www.legallart.pl.
Dzisiejsze pytania dotyczą coverów:
Czy mogę zrobić cover czyjegoś utworu, wykorzystując taki utwór, bez uzyskiwania zgody na to? Po prostu dodać coś od siebie. Jak wtedy wygląda kwestia podziału praw autorskich?
Zawsze należy w jakiś sposób uregulować kwestię zezwolenia na stworzenie i rozpowszechnianie coveru, chyba, że dany utwór należy już do domeny publicznej (np. prawa autorskie wygasły), albo autor udostępnił go na stosownej, otwartej licencji np. odpowiednia licencja Creative Commons. Zdaję sobie sprawę, że w praktyce wielu Muzyków-Youtuberów wrzuca jakieś swoje covery na ten portal bez kontaktowania się z autorem czy też organizacją zbiorowego zarządzania. Należy jednak wiedzieć, że w takim przypadku podmiot, któremu przysługują prawa autorskie ma prawo do żądania od Youtube zablokowania danego filmu z powodu naruszenia jego praw (ale nie musi z niego skorzystać, z różnych powodów, np. jest to dla niego promocja).
Istnieją dwa rodzaje coverów:
Cover, rozumiany jako transkrypcja lub aranżacja utworu, jest kolejnym wykonaniem utworu – np. na koncertach, nagrywany itp. W takim przypadku wystarczy, moim zdaniem, zawrzeć umowę licencyjną z autorem utworu oryginalnego albo z organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi np. ZAiKS (jeżeli to ona reprezentuje autora). Tantiemy z tytułu praw autorskich będą przysługiwać tylko twórcy utwory oryginalnego, natomiast tantiemy z tytułu praw do artystycznego wykonania pobierze artysta wykonujący cover.
Cover jako opracowanie, w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tj. Dz.U.2016 r., poz. 666 ze zm.) – dalej u.p.a.i.p.p. czyli inaczej prawo zależne od prawa pierwotnego przysługującego autorowi utworu oryginalnego. Z opracowaniem mamy do czynienia wtedy, gdy opracowanie ma taką ilość nowych lub zmienionych elementów, że rzeczywiście cover jest nacechowany elementem twórczym autora opracowania i stanowi odrębny utwór. W takim przypadku rozporządzanie i korzystanie z coveru zależy od zezwolenia twórcy utworu oryginalnego, chyba, że autorskie prawa majątkowe do utworu oryginalnego wygasły. Czyli tu nie wystarczy zawarcie stosownej umowy licencyjnej z OZZ, ale należy kontaktować się bezpośrednio z twórcą utworu oryginalnego. Tutaj autor coveru może pobierać tantiemy z tytułu praw autorskich do nowego utworu, jakim będzie opracowanie – cover.
Na marginesie, w praktyce ZAiKS zalicza większość coverów do transkrypcji lub aranżacji i wymaga zawierania z nim umowy licencyjnej ( o ile reprezentuje danego artystę).
Czy jeśli zrobię cover jakiegoś utworu, czyli wykorzystam linię melodyczną analogiczną do jakiegoś utworu, ale słowa dodam swoje to czy autor tej linii melodycznej ma jakieś prawa do tak powstałego utworu? Analogiczną, ale stworzoną samemu, czyli nie ma tam dźwięków z wykonania pierwotnego autora, tylko tak jakby układ nut jest skopiowany.
Tak, ponieważ należy rozróżnić prawo autorskie do utworu, jak i prawo do fonogramu – który jest nagraniem konkretnego utworu, w danej aranżacji. Utworem chronionym przez prawo autorskie jest tutaj utwór muzyczny ustalony w jakiejś postaci (np. zapisu nutowego), co do którego prawa autorskie przysługują kompozytorowi. W przypadku nagrania utworu dodatkowo dochodzą prawa producenta fonogramu.
W sytuacji wykorzystania cudzego utworu należy uzyskać zgodę uprawnionego chyba, że dany utwór należy już do domeny publicznej (np. prawa autorskie wygasły), albo autor udostępnił go na stosownej, otwartej licencji np. odpowiednia licencja Creative Commons.